فرهاد بوذری-مشاور و عضو هیات مدیره شرکت پترو یاس آسیا
به‌گزارش پایگاه خبری تحلیلی دنیای سرمایه‌گذاری آنلاین؛ هیچکس باور نمی‌کرد که در پی سخنان پوتین در مورد نگرانی از توسعه ناتو به شرق اروپا و مخصوصا اوکراین چنین اتفاقات سریعی به وجود آید و با ساده‌انگاری‌های سران اوکراین و سیاستهای حمایتی بی‌پشتوانه اروپا و غرب، شاهد این جنگ خانمان‌سوز باشیم. قطعا بلایا و آوارگی برای هیچ ملتی سزاوار و شایسته نیست و هیچکس آن را تایید نمی‌کند. در واقع ما نظاره‌گر یک تراژدی بین‌المللی هستیم که جدا از مسایل سیاسی و عوامل به وجود آورنده آن، تبعات اقتصادی گسترده‌ای بر جهان، خاورمیانه و ایران خواهد داشت. اوکراین و روسیه حدود ۳۰ درصد از گندم جهان و حدود ۲۰ درصد از کل غلات جهان را تامین می‌کنند و علاوه بر این، روسیه به تنهایی یکی از صادرکنندگان عمده نفت و گاز جهان است. در این میان، تاثیر نقش جنگ در خاورمیانه در حوزه غلات فقط برای ۳ کشور یمن، لبنان و مصر را به شرح زیر میتوان جمع‌بندی کرد.
کشور یمن با بیش از ۷ سال جنگ، با انبوهی از مردم و با واردات بیش از ۲۵ درصد از گندم خود از اوکراین با بحران تامین گندم و گرانی آن مواجه میشود و کشور مصر نیز با واردات ۹۰ درصدی گندم خود از اوکراین با بحران افزایش قیمت نان روبه‌رو خواهد شد و هم‌اکنون قیمت‌ها به ۲ برابر افزایش پیدا کرده است. از طرفی، کشور لبنان حدود ۶۰ درصد از گندم خود را از اوکراین تامین می‌کرد و در حال حاضر با بحران‌های سیاسی مجلس و جامعه خود مواجه است و زمینه تضعیف پارلمان را به وجود خواهد آورد. البته هم‌اکنون ظرفیت قابل صادرات اوکراین حدود ۵ میلیون تن گندم و ۱۱ میلیون تن ذرت است.اما در این میان، حدود ۱۰ درصد از غلات ایران توسط اوکراین و حدود ۴۰ درصد توسط روسیه تامین می‌شد و علاوه بر این، کشورمان واردکننده عمده روغن از اوکراین بود.
با توجه به اینکه این جنگ تقریبا ادامه‌دار خواهد بود، تاثیرات زیادی بر اقتصاد ما خواهد داشت که نکات منفی و مثبتی را به همراه دارد. از عمده تاثیرات منفی آن میتوان به افزایش طبیعی قیمت کالاهایی مثل گندم، ذرت و روغن آفتاب تا ۴۰ درصد اشاره کرد. هم‌اکنون قیمت فوب گندم دریای سیاه به ۴۰۰ دلار و حتی بالاتر رسیده است. ما در سال آینده باید ۸ میلیون تن گندم وارد کنیم و حدودا این تفاوت قیمت به رقمی حدود ۸۰۰ میلیون دلار خواهد رسید. قیمت ذرت، جو و روغن‌های خام نیز افزایش خواهند داشت که با توجه به افزایش ۳۰ درصدی با توجه به واردات ۱۵ میلیون تنی در این حوزه با افزایش قیمتی حدودا ۱/۵ میلیارد دلار روبه‌رو خواهیم بود، یعنی باید حدود ۳ میلیارد دلار اضافه پرداختی داشته باشیم.
البته تاثیرات بالا رفتن قیمت نفت را بر اقتصاد ایران هم باید در نظر بگیریم که با توجه به افزایش ۵۰ دلاری تاکنون و احتمال بالا رفتن تا مرز ۱۵۰ دلار و میانگین صادرات روزانه ۲/۵ میلیون بشکه، میشود تخمین زد که حدودا برای یک بازه سه ماهه مابه‌التفاوتی معادل ۱۸ میلیارد سود خواهد داشت. در بلندمدت درسی که این جنگ به ما می‌دهد، این است که می‌توانیم زیرساخت‌های توسعه گاز کشور را به بیش از این مقادیر برسانیم. کشورمان منافع بسیاری از گاز دارد که متاسفانه با توجه همیشگی به نفت مغفول مانده است. چه بسا اگر زیرساخت‌های گاز کشور قوی بود، در صدد تامین قسمتی از نیاز جهانی در دنیا بر می‌آمدیم. بنده با توجه به ادامه همین روند، بسیار خوشبین هستم که بتوانیم بهترین بهره اقتصادی در کشور را شاهد باشیم.
در حوزه غلات، با توجه به ارتباط بسیار نزدیک ما با روسیه و ارتباط از طریق دریای خزر، میزان دو میلیون تنی واردات ما از روسیه نهتنها کمتر نخواهد شد، بلکه بیشتر نیز میشود و تا حدود ۴ میلیون تن از دریای خزر افزایش خواهد یافت، چون به علت تحریمها روسیه با ما تمایل بیشتری برای تجارت خواهد داشت و کسری تامین نیاز از اوکراین به راحتی رفع خواهد شد. از طرفی، کشتیهای کوچک فعال در دریای سیاه به دریای خزر خواهند آمد و کرایه کشتی بسیار پایین میآید که در این میان، بیشترین تمرکز ما باید روی سیاستهای توسعه اقتصادی کشور و ارائه راهحلهای اجرایی بیشتر برای استفاده از فرصتهای اقتصادی پیشآمده باشد. قابل ذکر است، در این نوشتار، تنها به اثرات اقتصادی این مناقشه برآمده و فقط به مسائل اقتصادی پرداختیم و اصلا کاری با سیاست نداشتیم و تنها اثرات اقتصادی تصمیمات سیاسی را بررسی کردیم. البته باید نشست و نظاره کرد که در آینده چه اتفاقاتی پیش خواهد آمد.
در یک جمع‌بندی از وضعیت کنونی میتوان برداشت کرد که با توجه به افزایش قیمت نفت تراز تجاری ما مثبت خواهد شد و حدودا در یک دوره سه ماهه ۱۰ الی ۱۲ میلیارد دلار افزایش صادرات خواهیم داشت. اما در طرف دیگر با توجه به توسعه ایران در صنایع فولاد و اوره که در سال‌های پیش اتفاق افتاده و عدم صادرات اوره و فولاد که مهمترین فرآورده‌های صادراتی اوکراین به شمار می‌رود، بازارهای هدف به سمت ایران نشانه خواهند رفت و کشورهایی مثل ایتالیا، ترکیه، مصر، لهستان، بلغارستان، الجزایر، عراق و لبنان به دنبال تامین فولاد خود از ایران خواهند بود. بازار اوره نیز با افزایش قیمتی حدودا ۴۰ درصدی مواجه خواهد شد که بازارهای هدف باز هم به سمت ایران می‌آیند و با ظرفیت سالانه تولید حدود ۳ میلیون تن این تقاضاها را پوشش خواهد داد که در این میان، شرکتهای پتروشیمی پردیس، کرمانشاه، شیراز، خراسان و… مخاطبان این افزایش تقاضا خواهند بود. البته باید به این موضوع مهم اشاره کرد که ما به هیچ وجه طرفدار جنگ نبوده و نیستیم و خودمان از کشورهایی هستیم که ضرر و زیان جنگ را تا سالها بر خود دیده و چشیده‌ایم، با این حال باید واقع‌بین بود و از امکانات و فرصت‌هایی که برای اقتصاد ایران به وجود خواهد آمد، نهایت استفاده را ببریم و برای توسعه کشور عزیزمان بیشتر تلاش کنیم.
اروپا با شرکت در تحریم ایران، ضررهای بسیاری دیده که یکی از آنها همین عدم سرمایه‌گذاری در بخش گاز ایران بود. متاسفانه آمریکا با تحریم ایران، مانع از همکاری اروپا از ۱۵ سال پیش تاکنون شده و با این روند توانست قدرت خود را در مقابل اروپا بالا ببرد و اجازه استفاده ابزارهای انرژی و تامین گاز اروپا از منبع دیگری را بگیرد.
در واقع ما با داشتن ابزارهای تولید نفت خام، فولاد، اوره و محصولات پتروشیمی دست بالا را در این برهه از زمان خواهیم داشت و نباید به سادگی از کنار آن عبور کنیم. اقتصاد ایران باید با یک حالت ایستا و پاینده در حوزه سیاست، عدم تصمیم‌گیری عجولانه و با استفاده از اقتدار در حوزه دیپلماسی خارجی به جلو برود. یکی دیگر از اثرات این مناقشه، تصمیم‌گیری سریع غرب نسبت به موافقت برجام می‌باشد و سرعت نهایی شدن توافقات برجامی را بیش از پیش کرده است. انشاالله با برداشتن تحریم‌های ظالمانه به ویژه در خصوص شرکتهای عمده کشور از قبیل شرکتهای نفتکش و حمل‌ونقل دریایی و همچنین توافقات برجامی، بتوانیم در حوزه انتقالات نقش فعال‌تری بازی کنیم. البته اثرات برداشتن تحریم بسیار فراتر خواهد بود که در این میان، اگر در حوزه بانکی فعال‌تر شویم، مطمئنا حداقل ۱۰ درصد از هزینههای بانکی کمتر و عملیات تجاری بسیار پر سرعت‌تر انجام خواهد شد، به عبارتی دیگر، سرعت رشد اقتصادی کشور بیش از حد انتظار خواهد بود و از طرفی، در حوزه فروش نفت نیز به سقف حداقل ۵ میلیون بشکه در روز خواهیم رسید. از سوی دیگر، توسعه سیستم‌های پروازی کشور به شکل چشمگیر و امنیت پروازها بسیار بالا خواهد رفت و شاهد ترانزیت هوایی در ایران خواهیم بود.
در حوزه صادرات میعانات گازی، گوگرد و فلزات گرانبها نیز بدون هیچ تحریمی پیشرو خواهیم بود. با اینکه در حوزه غلات ما واردکننده هستیم، اما در تراز تجاری ما برنده این موقعیت خواهیم بود. در این مطلب سعی بر آن شد تا تاثیرات واقعی جنگ روسیه و اوکراین بررسی شود. در پایان بر هوشیاری مسئولان کشور برای استفاده صحیح از فرصتهای به دست آمده در کمال وقار و آرامش اصرار می‌کنیم. نقش صنایع وابسته حوزه‌های مختلف را باید در نظر بگیریم و مدیران مربوطه این صنایع نباید از اهمیت این مساله و موقعیتی که در آن قرار داریم، غافل باشند.
انتهای‌پیام/
