تروند زعفران قاینات از برندهای برجسته و به نام کشورمان، به عنوان یک شرکت تخصصی فرآوری، بسته‌بندی و صادرات زعفران شناخته می‌شود. این مجموعه در سال ۱۳۸۱ همزمان با جشنواره ملی طلای سرخ در قاینات به عنوان مهد کشت زعفران تاسیس شد. گروه تولیدی و کشاورزی تروند زعفران قاینات، یک واحد تخصصی است که در زمینه کاشت، داشت و برداشت زعفران فعالیت می‌کند. این شغل میراث خانوادگی و آبا و اجدادی در گروه تروند زعفران است که صنعت را به سنت متصل کرده و پلی بین سنت و کسب‌وکار قدیم و نسل جدید است که بر اساس فناوری و دانش علمی روز فعالیت می‌کند. در واقع تروند زعفران بر اساس دانش‌محوری و دانش‌بنیان بودن در حال انجام فعالیت است و یک پنجره ارزش را در این زمینه به وجود آورده و موفق شده، تحولی را در این زمینه ایجاد کند که بازیگران اصلی آن، زعفران‌کاران و زرشک‌کاران هستند. آنچه در ادامه می‌خوانید، ماحصل گفت‌وگوی ماهنامه «دنیای سرمایه‌گذاری» با محسن احتشام، مدیرعامل گروه تروند زعفران قاینات و رییس شورای ملی زعفران است.
درباره فعالیت‌ها و محصولات گروه تروند زعفران قاینات توضیحاتی ارائه فرمایید.
امروز در دنیا عصاره‌گیری‌ها در حال توسعه چشمگیری هستند و ارزش هر گیاهی بستگی به مواد موثره‌ای دارد که از آن حاصل می‌شود.
زعفران سه ماده موثره دارد که شامل کروسین، سافرانال و پیکروکروسین است و استخراج این مواد در صنعت غذایی و دارویی و بهداشتی بسیار متداول شده و البته ارزش این سه ماده در آن است که به روشی استخراج شوند که صدمه‌ای به کروسین و مخصوصا سافرانال وارد نشود.
در همین حال اولتراسونیک، روشی است که با شکست مولکول گیاه به وسیله امواج شکل می‌گیرد و به سه ماده موثره صدمه‌ای نمی‌زند و عصاره‌ای که از محلول به دست می‌آید، حاوی کروسین و سافرانال است که مصرف زیادی در صنایع غذایی و دارویی و بهداشتی دارد.
تروند زعفران، اولین شرکت دانش‌بنیان است که اکسترکت زعفران را به روش سرد یا آلتراسونیک تولید می‌کند.
در حال حاضر چه محصولاتی در گروه تروند زعفران قاینات تولید می‌شود؟
در این مجموعه، محصولات مختلفی از زعفران تولید می‌شود که بخش عمده تولیدات ما مربوط به زعفران در انواع بسته‌بندی‌های مختلف است که بر اساس خواسته و نیازهای مشتریان در بازار داخلی و بازارهای هدف عرضه می‌شود.
تروند زعفران در انواع درجه‌بندی‌ها و انواع بسته‌بندی‌ها به بیش از ۵۵ کشور دنیا صادر می‌شود.
یکی دیگر از محصولات استراتژیک و مهم خراسان جنوبی، زرشک است که در مورد این محصول هم بحث بسته‌بندی را داریم و فرآورده‌های حاصل از آن مانند آدامس با عصاره زرشک و محصولات جدیدی مانند نوشیدنی طبیعی زرشک را تولید می‌کند که آدامس زعفرانی، قرص جوشان زعفران، اکسترکت زعفران در انواع مختلف و اکسترکت‌های گیاهی مانند گل محمدی، آویشن، گیاهان معطر و گیاهان دارویی از جمله آن‌ها است.
اکسترکت زعفران، هم برای مصارف خانگی و هم برای مصارف صنعتی و دارویی کاربرد دارد. یک محصول دیگر هم زعفران ارگانیک است.
شایان ذکر است، یکی از زنجیره‌های تامین ما، کشاورزانی هستند که در این راستا آموزش دیده‌اند و تامین‌کننده زعفران به روش کشاورزی قراردادی هستند که زعفران ارگانیک تولید می‌کنند.
در مجموعه یک واحد دیگر داریم که انواع آب‌میوه‌های طبیعی مانند نوشیدنی‌های زعفرانی با طعم‌های مختلف از جمله آن‌ها است.
همچنین در این مجموعه، انواع آب‌میوه‌ها مانند آب انار، آب زرشک و آب آلبالو تولید می‌شود. علاوه بر محصولاتی که برای کودکان تولید می‌کنیم، مجموعه دیگری داریم که محصولات خاص برای گروه‌های خاص که بازار هدف‌مان هستند را تولید می‌کند.
در واقع تروند زعفران، یک شرکت صادراتی است و بخش اعظمی از محصولات این برند و در راس آن‌ها، زعفران و زرشک صادر می‌شود و خوشبختانه توانسته‌ایم، بازارهای خوبی را برای خودمان به وجود آوریم.
بازارهای صادراتی تروند زعفران قاینات کدام کشورها هستند؟
هرجا که خریداری برای زعفران وجود دارد، ما در آنجا حضور داریم و کشورهایی مانند ژاپن، کره‌جنوبی، تایوان، چین، مالزی، سنگاپور، روسیه، کشورهای عربی، کشورهای اروپایی، کانادا، آمریکا و آمریکای جنوبی از جمله بازارهای صادراتی ما هستند.
همچنین تروند زعفران، در ۶ دوره صادرکننده نمونه و برتر کشور و طی ۵ دوره واحد نمونه کیفی در سطح کشور بوده و یکی از کارآفرینان برتر کشور در سال ۱۳۹۹ و واحد نمونه فرآوری زعفران در این زمینه هستیم.
تروند زعفران موفق شده، مدلی را پیاده کند که الگویی برای سایر فعالان باشد تا زعفران را به نحوی فرآوری کنند که ارزش افزوده بیشتری را به چرخه اقتصادی بازگردانند و از خام‌فروشی جلوگیری کنند.
در همین حال نوآوری‌هایی را به وجود آوردیم تا تولید فرآورده داشته باشیم و خام‌فروشی نکنیم و یک زنجیره ارزش ایجاد کنیم.
دغدغه بسیاری از تولیدکنندگان زعفران این است که ایران جایگاه خود را در بازارهای جهانی از دست داده و در زمینه برندسازی هم موفق عمل نکرده است. چه نظری درباره این موضوع دارید؟
زعفران دارای مصارف مختلفی است و ما نباید فقط با نگاه مصارف خانگی به زعفران نگاه کنیم.
امروزه بخش اعظمی از زعفران در صنعت داروسازی، صنعت اکسترکت، صنعت کترینگ و به‌طور کلی صنعت غذا کاربرد دارد.
ما نمی‌توانیم زعفران را در بسته کوچک به کسی بدهیم که مثلا اکسترکت‌گیری کند. قطعا بسته‌هایی که برای این نوع مخاطبان در دنیا صادر می‌شود، در دو بسته نیم‌کیلویی و یک‌کیلویی می‌تواند باشد، ولی فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بازارهای هدفی هستند که زعفران به صورت بسته‌های کوچک، نیم‌گرم و حتی کمتر از نیم‌گرم هم مورد درخواست آن‌ها است.
علاوه بر این موارد، در زمینه برندسازی، آن‌طور که باید و شاید فعالیت‌های چشمگیری نداشته‌ایم.
در واقع برندسازی و جایگاه‌یابی باید آمیخته به بازاریابی در سطح بازارهای جهانی باشد که این موضوع برای شرکت‌های کوچک بسیار پرهزینه است که از مهمترین آن‌ها می‌توان به تبلیغات و ایجاد مکان‌های توزیع مستقیم و وارد کردن زعفران در بسته‌های کوچک در فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای اشاره کرد.
با توجه به تحریم‌های چند سال گذشته، با محدودیت‌های بسیاری در بخش نقل‌وانتقال پول مواجه هستیم، از همین‌رو چون بسیاری از فروشگاه‌ها و شرکت‌های بزرگ، نمی‌توانند پول پرداخت کنند، رغبتی هم برای همکاری با ما ندارند؛ به همین دلیل بخش اعظم زعفران ایران به اسپانیا می‌رود و در آنجا بسته‌بندی شده و به عنوان زعفران اسپانیا عرضه و یا راهی ایتالیا و امارات می‌شود.
به محدودیت‌های مربوط به تحریم‌ها اشاره کردید. در این میان صادرکنندگان با چه مشکلاتی مواجه هستند؟
متاسفانه افغانستان یکی از کشورهایی است که نام آن را در آمار صادرات زعفران مشاهده می‌کنیم و سال گذشته ۲۱ تن زعفران به افغانستان صادر شده است.
محدودیت‌هایی که در اثر تحریم‌ها به وجود آمده، زعفران ما را در برندسازی واقعا زمین‌گیر کرده و قدرت صادرکنندگان ما آنقدر نیست که بتوانند با شرایط، قوانین و مقررات سایر کشورها، وارد بازارهای آن‌ها شوند و این موضوع باعث شده که بخش اعظمی از زعفران ایران به سایر کشورها برود و بسته‌بندی شود و به نام آن‌ها فروخته شود.
البته این محدودیت‌ها در چین کمتر است و بازار نوظهوری دارد و چندین سال است که اولین مقصد صادرات زعفران ایران شده و خوشبختانه در بازارهای چین شرکت‌های صادراتی ما خوب حرکت می‌کنند و امیدواریم بتوانند در این بازار به نحوی عمل کنند که رقابت‌های منفی نداشته باشند و محصول با کیفیت در شأن زعفران ایران ارسال کنند تا حداقل بتوانیم سهم بزرگی از ارزش افزوده این بازار را در بحث برندسازی و جایگاه زعفران ایران داشته باشیم و نام ایران را با بسته‌بندی در این بازار پرآوازه کنیم.
به نظر شما اگر روزی تحریم‌ها لغو شود، دیگر مشکلی برای برندسازی وجود نخواهد داشت؟
قطعا حل می‌شود، زیرا خارجی‌ها سیستم‌های مالی دارند و اصلا حاضر نیستند که در این بخش ریسک کنند.
پیش از اعمال تحریم‌ها، یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان بسته‌بندی‌های ریز به آمریکا، تروند زعفران بود که در حد کانتینر صادرات داشت، به‌طوری که یک کانتینر حاوی ۱۰۰ کیلوگرم زعفران بود، ولی در بسته‌بندی‌های نیم‌گرم و ۲۵ صدم گرم و به نام زعفران ایران.
رفع تعهد ارزی و بازگشت ارز حاصل از صادرات به یکی از مشکلات صادرکنندگان زعفران تبدیل شده است. فعالان این حوزه در این رابطه چه مشکلات و چالش‌هایی دارند؟
رفع تعهدات ارزی و برگشت ارز حاصل از صادرات و تعهداتی که گذاشته شده، واقعا صادرات محصولات کشاورزی را زمین‌گیر کرده است و مسئولان باید اقتضایی عمل کنند و محصولات کشاورزی مانند زعفران و پسته و امثال آن را از تعهدات ارزی معاف کنند؛ در غیر این صورت در بلندمدت خسارت جبران‌ناپذیری به کشاورزان وارد خواهد شد.
این در حالی است که سیستم بسته بانکی، موجب شده که بسیاری صادرات را کنار بگذارند. متاسفانه به میزان بالایی با محدودیت از طرف بازارهای جهانی مواجه هستیم که باید این محدودیت داخلی باید برداشته شود.
