دکتر مسلم حیدری (کارشناس مناطق آزاد): کشور سوریه یکی از همسایگان غربی ایران با وسعتی حدود ۱۸۶ هزار کیلومتر مربع از جایگاه ژئوپولیتیکی ویژه¬ای برخوردار است. سوریه بواسطه بهره¬مندی از بنادر لاذقیه و طرطوس دسترسی مناسبی به آب‌های آزاد و بطور خاص مدیترانه شرقی دارد که اهمیت ژئواکونومی این کشور را دوچندان می‌کند. طی سالیان اخیر، با حضور ایران در بخش‌های مهم این کشور دسترسی به آب‌های آزاد مدیترانه برای ایران مهیا شده بود. در این میان ایجاد مناطق آزاد جدید در بخش‌های غربی کشور، انگیزه‌ای مضاعف در دل فعالان اقتصادی، تجار و بازرگانان باهدف صادرات محصولات خود از مسیر زمینی، کوتاه و دردسترس ایران_عراق_سوریه به اروپا و شمال آفریقا ایجاد شده بود. مطابق آمار و اطلاعات، در ۶ ماهه نخست سال جاری فقط در گمرک باشماق استان کردستان تشریفات گمرکی بیش از یک میلیون و ۹۲۱ هزار تن انواع کالا در رویه عبور خارجی به ارزش افزون بر ۲ میلیارد و ۲۸۴ میلیون دلار انجام شده است. به این آمار، آمار سایر گمرکات استان کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی را نیز اضافه کنید. این آمارها مبین اهمیت ویژه این مسیر و جایگاه مهم مناطق آزاد غربی کشور است که توسعه و تجهیز این مناطق یقیناً حجم ترانزیت کالا و صادرات محصولات را بصورت تصاعدی افزایش خواهد داد. منطقه آزاد بانه و مریوان نزدیکترین مسیر زمینی ایران به بندر لاذقیه سوریه است که یک مزیت کلیدی مکانی_زمانی برای صادرکنندگان و فعالان اقتصادی غرب کشور ایجاد می¬کند.
اما با تحولات منطقه و بطور خاص بحران‌های بوجود آمده طی روزهای اخیر و به تبع وقوع هرج و مرج‌های سیاسی_امنیتی مترتب از آن عملاً یک‌سوم مهم این مسیر در کشور سوریه از دسترس ایران خارج شده است و انتخاب مسیرهای جایگزین یقیناً هزینه‌های حمل و نقل مضاعف را به تجار و بازرگانان تحمیل خواهد کرد. نکته¬ی بسیار حائز اهمیتی که باید مدنظر قرارگیرد اینست که سوریه کنونی شمشیر دولبه‌ایست، یک لبه آن هرج و مرج‌های پسا اسد و سهم خواهی گروه‌ها و کشورهای مختلف و لبه دیگر آن ایجاد یک دولت وفاق ملی با توسعه روابط دیپلماتیک متوازن با همسایگان و کشورهای منطقه است. با عینک خوشبینی به اتفاقات اخیر در این زمینه صرفاً می‌توان گزینه صبر را برگزید تا آب گل آلود شده، ته‌نشین و زلال گردد و دید که برقراری روابط دیپلماتیک تهران_دمشق با حکومت انتقالی در این کشور تا چه اندازه خواهد بود و در نهایت باید دید که امکان از سرگیری این مسیر وجود خواهد داشت و یا گذرگاه مسدود شده کنونی به یک مسیر بن بست دائمی تبدیل خواهد شد.
اما با تحولات منطقه و بطور خاص بحران‌های بوجود آمده طی روزهای اخیر و به تبع وقوع هرج و مرج‌های سیاسی_امنیتی مترتب از آن عملاً یک‌سوم مهم این مسیر در کشور سوریه از دسترس ایران خارج شده است و انتخاب مسیرهای جایگزین یقیناً هزینه‌های حمل و نقل مضاعف را به تجار و بازرگانان تحمیل خواهد کرد. نکته¬ی بسیار حائز اهمیتی که باید مدنظر قرارگیرد اینست که سوریه کنونی شمشیر دولبه‌ایست، یک لبه آن هرج و مرج‌های پسا اسد و سهم خواهی گروه‌ها و کشورهای مختلف و لبه دیگر آن ایجاد یک دولت وفاق ملی با توسعه روابط دیپلماتیک متوازن با همسایگان و کشورهای منطقه است. با عینک خوشبینی به اتفاقات اخیر در این زمینه صرفاً می‌توان گزینه صبر را برگزید تا آب گل آلود شده، ته‌نشین و زلال گردد و دید که برقراری روابط دیپلماتیک تهران_دمشق با حکومت انتقالی در این کشور تا چه اندازه خواهد بود و در نهایت باید دید که امکان از سرگیری این مسیر وجود خواهد داشت و یا گذرگاه مسدود شده کنونی به یک مسیر بن بست دائمی تبدیل خواهد شد.
