صنعت فولاد ایران به دلیل غنی بودن معادن و کیفیت بالای محصولات از جایگاه ویژه‌ای در جهان برخوردار است. این صنعت که از سال ۱۳۸۸ فعالیت خود در کشورمان را آغاز کرده، هم‌اکنون به یکی از کشورهای برتر صادرکننده فولاد در دنیا تبدیل شده است.
اکنون بیش از یک‌صد شرکت و معدن فولادی در کشورمان به تولید مشغول می‌باشند که از جمله می‌توان به شرکت‌های بزرگ نظیر ذوب‌آهن اصفهان، فولاد خوزستان، فولاد مبارکه، فولاد خراسان، فولاد آذربایجان، فولاد آلیاژی، فولاد هرمزگان، سنگ آهن مرکزی، چادرملو، گل گهر، سنگ آهن سنگان، معادن ذغال‌سنگ و … اشاره کرد.
در حال حاضر عملکرد صنایع فولادی در ایران قابل تقدیر است، به‌طوری که به تازگی انجمن فولاد جهانی اعلام داشته که ایران در بهمن ماه (ژوئن) سال جاری به جایگاه نهم تولید فولاد در جهان دست پیدا کرده؛ جایگاهی که قابل توجه بوده و از اهمیت به‌سزایی برخوردار است؛ هر چند که در مقایسه با عملکرد ماه فروردین که جایگاه هشتم و اردیبهشت که جایگاه هفتم در جهان را داشته، از دست دادن برخی فرصت‌ها را به نمایش می‌گذارد.
امروزه عملکرد سالانه صنایع فولادی نشانگر این حقیقت است که ایران در مقایسه با عملکرد ۷۱ کشور تولیدکننده فولاد جهان، پس از ترکیه بیشترین رشد تولید را در بین ۱۰ تولیدکننده برتر جهان داشته است، به‌طوری که در بازه زمانی ۱۰ آذر تا ۱۰ دی، با تولید ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تن فولاد خام به رکورد تولید سالانه ۳۱ میلیون و یک صد هزار تن دست پیدا کرده است.
آنچه در این آمارها قابل تامل است، این است که صنعت فولاد ایران توانسته خود را به رقبای بزرگ دنیا نظیر صنایع فولاد برزیل، ترکیه و آلمان نزدیک و در عین حال، رقابت‌پذیر کند.
بر اساس همین آمارها، در طی ماه‌های گذشته، برزیل در ۱۲ ماهه ۲۰۲۳ با تولید ۳۱ میلیون و ۹۰۰ هزار تن، ترکیه با تولید ۳۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تن و آلمان با تولید ۳۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تن فولاد خام، رتبه‌های هفتم تا نهم تولید فولاد خام را به خود اختصاص داده بوده‌اند.
از خاطر نباید دور داشت که صنعت فولاد ایران به‌رغم تحریم‌هایی که دچار آن شده، همچنان توانسته با ارزآوری بالا، خدمات ارزنده‌ای برای کشور انجام دهد. هر چند در برنامه پنج‌ساله ششم توسعه، چشم‌اندازهای بالاتری برای صنعت فولاد در نظر گرفته شده؛ اما همچنان این امید وجود دارد که این صنعت تا سال ۱۴۰۴ با افزایش تولید ۵۵ میلیون تن، بتواند به جایگاه‌های بالاتری در سطح جهان دست پیدا کند.
البته چالش‌های توسعه صنایع فولادی در کشورمان همچنان کم نیستند.
صرف‌نظر از موضوعاتی نظیر تحریم‌ها، محدودیت‌های بانکی و ارزی و رخدادهای اثرگذار همانند جنگ اوکراین و روسیه و درگیری حوثی‌ها با جریان ائتلاف و …، می‌توان به برخی از متغیرهای داخلی نظیر عدم تناسب عرضه و تقاضا، دسترسی دشوار به بازارهای جهانی، عدم تناسب با پیشرفت‌های صنایع پایین‌دست و محدودیت‌های منابع انرژی مانند برق، آب و گاز اشاره کرد که تجمیع این موانع، در صورت عدم برنامه‌ریزی مناسب می‌توانند باعث از دست رفتن جایگاه کنونی صنایع فولادی ایران در جهان شوند؛ جایگاه ارزنده‌ای که با سعی و کوشش به دست آمده، اما با اندک خطا و سیاست نادرست، می‌تواند به شدت تنزل کند و سرمایه در گردش آن، همانند دود به هوا رفته و از کف فعالان آن از دست برود.
یادداشتی از فرهاد امیرخانی
سردبیر ماهنامه دنیای سرمایه گذاری
برگرفته از ماهنامه شماره ۸۸ دنیای سرمایه گذاری
پایگاه خبری دنیای سرمایه گذاری آنلاین
