اقدامات قابل توجه سازمان توسعه تجارت ایران طی ماه‌های اخیر، تحولات ملموسی را در دیپلماسی تجاری رقم زده که در صورت تداوم، آینده خوبی را برای اقتصاد کشورمان در پی خواهد داشت، به‌طوری که در این مسیر می‌توان به توسعه صادرات، تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، برگزاری نمایشگاه‌های گسترده، گسترش تعاملات تجاری با دنیا و افزایش درآمدهای ارزی خوش‌بین بود.
به گزارش دنیای سرمایه گذاری آنلاین،مهندس علیرضا پیمان پاک، رییس سازمان توسعه تجارت در ابتدای صحبت های خود توضیح داد: بنده در ابتدای شروع فعالیت در این سازمان، یک برنامه و هدف‌گذاری تدوین کردم که مبتنی بر شعارهای رئیس‌جمهور، افزایش صادرات غیرنفتی به میزان دو برابر و همچنین افزایش صادرات خدمات فنی و مهندس بود تا بر اساس آن در پایان سال ۱۴۰۴ به ۷۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی دست پیدا کنیم و حدود ۵ میلیارد دلار نیز صادرات سالانه خدمات فنی و مهندسی داشته باشیم. به این منظور هدف‌گذاری‌هایی تعیین شد که از جمله آن برای سال ۱۴۰۰، رسیدن صادرات غیرنفتی به ۴۸ میلیارد دلار و برای سال ۱۴۰۱ نیز صادرات غیرنفتی ۵۲ میلیارد دلاری بود که خوشبختانه محقق گردید. علاوه بر آن، دو هدف ایجاد تنوع در بازارهای صادراتی و مقاصد صادراتی بسیار مورد توجه قرار گرفت. اگر دقت کنید، با بازارهای صادراتی بسیار بکری مانند کشورهای حوزه اوراسیا، آفریقا، شرق و جنوب شرق آسیا، آمریکای لاتین و… مواجه هستیم که می‌توان از آن برای رونق بازرگانی کمک گرفت و ما محوریت فعالیت‌های صادراتی را بر آن قرار دادیم، بر این اساس الزامات و چالش‌های صادرات به این بازارها مورد بررسی قرار گرفت. به عنوان مثال، در بحث تعرفه‌های گمرکی، استاندارد، لجستیک، حمل‌ونقل، ضمانت‌نامه‌های ارسال کالا مثل ضمانت‌نامه‌های بانکی و بیمه‌ای، انتقال وجوه، توسعه بازار، برگزاری نمایشگاه، حضور و فرستادن هیات‌ها، ارتباط پلتفرم‌های مجازی توسعه بازار مثل B2B و B2C، توسعه مراکز تجاری و رایزنان بازرگانی و به‌طور کل برنامه‌ای جامع طراحی شد که سایر برنامه‌ریزی‌ها نیز بر اساس آن به سرانجام رسید. با تمرکز بر همین برنامه در سال ۱۴۰۰، تعداد رایزنان از ۵ نفر به ۲۰ نفر افزایش پیدا کرد و از حدود ۳۰ مرکز تجاری که وجود دارد، ۱۰ عدد به‌طور دائمی فعال شده و کسب‌وکارهای خیلی خوبی را راه‌اندازی کرده است. در رابطه با کشورهایی مانند چین، روسیه، صربستان و در برخی از کشورهای همسایه پلتفرم‌های بازاریابی مثل دیجی‌کالا با پلتفرم‌های بازاریابی توزیع کالای کشورهای مقصد پیوند زده شده، به‌طوری که هم‌اکنون این پلتفرم ایرانی با چند پلتفرم در چین و روسیه ارتباط برقرار کرده است. در حوزه حمل‌ونقل نیز پیگیری‌ها و ارتباطات سازمان توسعه تجارت، موجب توسعه خطوط مستقیم در دریای خزر با شرق آسیا شده و تلاش بر این است که این خطوط به غرب و شرق آفریقا نیز متصل شوند که البته در حوزه جنوب شرق آسیا؛ یعنی “آ سه آن” این کار صورت گرفته است. از سوی دیگر، موافقت‌نامه تجارت آزاد اوراسیا که بازار بسیار گسترده‌ای برای کشور ایران فراهم می‌کند نیز طی مذاکرات فشرده منعقد شده، از این‌رو تجارت آزاد با دو کشور پاکستان و سوریه نیز فعال شده است. همچنین مذاکراتی برای تعرفه ترجیحی کشور اندوزی نیز در دست انجام است و در سفر آقای رئیس‌جمهور به امضاء خواهد رسید که هدف از آن، عرضه کالای ایرانی با تعرفه گمرکی ارزان‌تر به این کشور خواهد بود که برای ما یک مزیت نسبی ایجاد می‌کند.
پیمان پاک افزود: با پیگیری‌های سازمان توسعه تجارت و با همکاری و مشارکت بانک مرکزی در کشورهای همسایه سیستم و سامانه‌هایی ایجاد شده که از طریق اتاق‌های مشترک محتوای آن به تجار اطلاع‌رسانی شده تا آن‌ها راحت‌تر وجوه و مبالغ خود را به دیگر کشورها منتقل کنند. همچنین ارتباطات بانکی کشور ایران و روسیه نیز برقرار شده و مهمتر از آن، سیستم پیام‌رسان داخلی بانک‌های روسی و ایرانی راه‌اندازی شده، به‌طوری که SPFS روس‌ها به بانک‌ها وصل است.صندوق ضمانت صادرات نیز ایجاد شده و از طریق آن می‌توان به ۱۱ کشور مقصد تعامل داشت، به‌گونه‌ای که برای کالاها بیمه‌نامه صادر شده و طرف خارجی در صورت هرگونه خسارت می‌تواند هزینه آن را از صندوق ضمانت صادرات دریافت کند. به واسطه این اقدامات کشور ایران در نمایشگاه‌های بزرگ نیز حضور گسترده دارد و مشوق‌های صادراتی زیادی برای حضور شرکت‌ها نیز داده شده است. یکی از این نمایشگاه‌ها، نمایشگاه اتوموبیلیتی ۲۰۲۲ روسیه بود که با بیش از ۱۷۰۰ متر سالن، ایران یک سالن اختصاصی در آن داشت و بیش از ۵۰ شرکت بزرگ خودرویی و قطعه‌ساز ایرانی نیز در آن حضور داشتند که بر اساس آن موافقت‌نامه‌هایی با ارزش ۷۰۰ میلیون یورو امضاء شد. همین فرآیند نیز در کشورهای عمان، ترکیه، هند، چین و کشورهای آفریقایی انجام شد، به‌طوری که ایران بعد از حدود سه سال محدودیت حضور فیزیکی، در نمایشگاه چین شرکت کرد و امسال نیز در نظر دارد تا در نمایشگاه وارداتی این کشور حضور گسترده‌تری داشته باشد. تمام این موارد، به علاوه اقدامات دیگر به این نتیجه منتهی شد که به صادرکنندگان و تجار دلگرمی داده شود، به‌نحوی که سه اتاق بازرگانی ایران، تهران و اتاق اصناف مکاتبه‌ای با رئیس‌جمهور داشته و از اقدامات سازمان توسعه و تجارت تقدیر کردند. اسفندماه سال گذشته نیز بیش از ۷۷ تشکل صادراتی، اتحادیه، اتاق‌های استانی و اتاق‌های مشترک با رئیس‌جمهور مکاتبه داشته و از رویه سازمان تجارت اظهار رضایت کرده و درخواست حمایت از چنین رویکردهایی داشتند.
وی در پاسخ به این سوال که وضعیت صادرات غیرنفتی را با توجه به اقدامات دولت چطور ارزیابی می‌کند؟ گفت: صادرات غیرنفتی کشور در سال ۱۳۹۹-۱۴۰۰، ۳۸ درصد رشد داشت و سال بعد نیز به رشد ۱۲ درصدی رسید. به‌طور کل میزان صادرات غیرنفتی بدون احتساب برق، خدمات فنی و مهندسی حدود ۵۳/۵ میلیارد دلار بوده است. البته بیشترین رقم صادرات به سال ۱۳۹۵ مربوط می‌شود که میزان آن ۵۰ میلیارد دلار بوده که با وجود چالش‌های موجود عددی بسیار قابل توجه است. ما در سال گذشته با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی روبه‌رو بودیم که قیمت مواد غذایی را افزایش و موجب کاهش صادرات آن شد. همچنین با قطعی برق و گاز در صنایع مواجه بودیم که منجر به کاهش صادرات محصولات فولادی، پتروشیمی و فلزی گردید. بروز اغتشاشات در کشور نیز آمدورفت هیات‌ها را در کشور تحت تاثیر قرار داد، با این حال قابل‌توجه‌ترین رقم صادرات غیرنفتی در سال ۱۴۰۲ رقم خورد که با تداوم آن در سال جاری به رشد ۱۰ درصدی خواهد رسید. پیش‌بینی می‌شود، طی تجارت آزاد با کشورهای اوراسیا که قرارداد آن شهریورماه امضاء می‌شود، رقم صادرات به این کشورها از ۲ میلیارد دلار به ۷ میلیارد دلار افزایش پیدا کند که البته بر اساس برآوردها به حمایت‌های دولت نیز نیاز دارد. البته یکی از چالش‌های ما به مساله بازگشت ارز بازمی‌گردد که باید آن را با مذاکره با بانک مرکزی حل کرد. به عنوان مثال، برخی از حوزه‌ها ارز مورد نیاز خود را از سامانه نیما تامین نمی‌کنند و قطعا قیمت تعیین‌شده ارز در بانک مرکزی برای آن‌ها دردسرساز است که به منظور جهش صادراتی باید آن را حل کرد. به‌طور کل پیش‌بینی می‌شود، در سال جاری بیش از ۵۵ میلیارد دلار صادرات داشته باشیم.
رئیس سازمان توسعه تجارت در ادامه با بیان اینکه یران با روسیه که یکی از کشورهای حوزه اوراسیا است، حدود ۳۰ درصد تجارت داشته یا کشور عمان که بازار بسیار خوبی دارد، از دیگر مقاصد صادراتی ما به شمار می‌رود، خاطرنشان کرد: پاکستان نیز با وجود داشتن بیش از ۵۰ میلیارد دلار واردات، از کشورمان تنها ۲/۵ میلیارد دلار کالا وارد می‌کند. چطور کشوری مانند ترکیه بازارها را از هم تفکیک نکرده و به همه آن ورود پیدا می‌کند؟ ما هم باید با همین نگاه به بحث صادرات بپردازیم، چراکه موضوع مهم، درآمد ارزی و دلاری و رشد مستمر ما در بازارهای صادراتی است، نه اینکه صرفا ما به بازارهای اروپایی ورود کنیم. امروز ایران بیش از ۱۰ درصد به چین صادرات دارد که به عنوان یک بازار بسیار مهم مطرح است. وقتی ورود به بازارهای اطراف بدون کمترین زحمتی میسر است، چرا برای ورود به بازارهای اروپایی که مدام پیش پای ما سنگ‌اندازی می‌کنند، اصرار داشته باشیم؟ یا چرا بخشی مانند آسه آن که حدود ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار تراز تجاری دارد، باید مورد غفلت قرار گیرد؟ یکی دیگر از بازارهای خیلی خوب کشورمان بازار هند است که می‌توان از آن برای اهداف صادراتی بهره کافی گرفت. به‌طور کل آنچه باعث کشش به سمت کشورهای همسایه می‌شود، اول این است که آن‌ها واردات قابل توجهی دارند و دوم آنکه می‌توان سهم خود را از بازار آن‌ها افزایش داد. طبیعتا وقتی به کشوری مانند هند وارد می‌شویم که رقابت راحت‌تری دارد و برندها در آن بهتر جا میفتند، چرا باید به بازار یک کشور دیگر وارد شد؟ بر همین اساس، تمرکز سازمان توسعه تجارت بر بازارهای بکر و پرسود است.
وی ادامه داد: قبلا ما سه مرکز تجاری در صربستان، لهستان و مجارستان داشتیم و یکی از فعال‌ترین مراکز تجاری مهم نیز لهستان بوده است، اما با توجه به محدودیت‌هایی که کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و… ایجاد کردند، برای ارتباط با آن‌ها موانعی وجود دارد. قطعا بازار هر کشوری که به روی ایران باز شود، سازمان توسعه تجارت برای ورود تاجران به آن بر اساس ظرفیت‌ها، برنامه‌ریزی و زیرساخت‌سازی خواهد کرد، همان‌طور که در ارتباط با کشور عربستان چنین کاری را به محض برقراری تعاملات انجام داد.
پیمان پاک در پاسخ به این سوال که پنجمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی (ایران اکسپو) را چطور ارزیابی می‌کند؟ نیز گفت: این نمایشگاه اتفاقا یکی از رویدادهای برنامه‌ریزی شده بود که سازمان حمایت از حقوق تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان برای توسعه بازار تعریف کرد و سال‌های قبل نیز برگزار می‌شد. در دوره‌های قبل، نمایشگاه‌ها در یک سطح متوسطی برگزار می‌شد، در حالی که امسال فرصتی پیش آمد که با پشتیبانی وزارت خارجه و دفتر معاونت ریاست جمهوری، حجم گسترده‌ای از تجار را به ایران آورده و آن‌ها را با ظرفیت‌ها و توانمندی‌های صادرکنندگان آشنا کنیم. متاسفانه عموم کشورهای دنیا این تصور را در مورد ایران دارند که عمده صادرات آن صرفا محصولاتی مانند فرش، پسته، خاویار و محصولات کشاورزی است، در حالی که کشورمان ظرفیت زیادی در محصولات صنعتی، دارویی و پزشکی، پلیمرها، دانش‌بنیان‌ها، توربین و… دارد و هدف پنجمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی (ایران اکسپو) شناسایی آن به مخاطبان بوده است. طی ۸ ماه گذشته با همکاری معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه و پشتیبانی معاونت سیاسی دفتر ریاست جمهوری، ضمن شناسایی و دعوت از ۷۵۰ شرکت توانمند صادراتی ایران با بیش از ۶۵ کشور دنیا مکاتبه، مذاکره و پیگیری داشتیم تا اینکه بیش از ۱۲۰۰ تاجر به صورت رسمی از بیش از ۶۵ کشور دنیا در این نمایشگاه حضور پیدا کردند. علاوه بر این، معاون بازرگانی چین به اضافه ۱۰۰ تاجر برند، وزیر تجارت و صنعت عمان با بیش از ۵۰ تاجر بزرگ عمانی، بیش از ۷ رییس اتاق بازرگانی و ۳۰ تاجر برجسته اماراتی، چندین تشکل روسی، تجار کشورهای صربستان، عراق، افغانستان، برزیل، یونان، وزیر کشاورزی فیلیپین به اضافه تجار آن کشور، رییس توسعه و تجارت پاکستان، تشکل‌های هندی، تجار و هیات‌های تجاری از غرب و شرق آفریقا و… در این نمایشگاه حضور یافتند و بنا بر اذعان شرکت‌کنندگان، بسیار متفاوت از نمایشگاه‌های سال گذشته بود. در پنجمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی (ایران اکسپو) قراردادهایی امضاء شد و در نظر داریم که در سال آینده با اصلاح ساختارها به‌طور گسترده‌تر و بهتری آن را دایر کنیم. البته به موازات این نمایشگاه بیش از ۶۰۰ نشست تخصصی برگزار شد که منجر به عقد قراردادها و معرفی ظرفیت‌های این حوزه گردید.
رئیس سازمان توسعه تجارت در پایان گفت: موتور محرک رونق تولید، توسعه صادرات است. دولت هم با توجه به تعاملات گسترده با بخش خصوصی چنین عزمی را دارد و به‌طور مستقیم از تاجران و نهادهای مربوطه پشتیبانی می‌کند، از این‌رو دوستان فعال در بخش خصوصی باید از این فرصت استفاده کرده و به سمت رفع چالش‌ها و مشکلات حرکت کنند. ما نیز از تشکل‌ها دعوت می‌کنیم که برای حل مشکلات زیرساخت‌ها با سازمان توسعه تجارت تعامل داشته باشند
