ایران سومین تولیدکننده خرما در جهان است که سالانه ۱/۳ میلیون تن خرما تولید می‌کند. از طرفی، زنجیره فرآوری خرما نیز در کشور فعال است و سالانه بیش از یک‌میلیون تن خرما جذب می‌کند؛ یعنی ضریب فرآوری خرما در کشور ۷۸/۷ درصد است. با این حال، به‌رغم ارزش افزوده‌ای که این صنعت می‌تواند در کشور ایجاد کند، همچنان با مشکلات و چالش‌های فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
به گزارش دنیای سرمایه گذاری آنلاین،اصلاح و جایگزینی ارقام مناسب تجاری و توسعه ارقام از طریق کشت بافت از جمله چالش‌های تولید خرما در کشور است. علاوه بر این، عملیات کاشت و برداشت خرما، نیاز به مکانیزه شدن دارد و باید بالابرهای مناسب در این زمینه فراهم شود. متاسفانه ظرفیت صنایع فرآوری و بسته‌بندی خرما در کشور ناکافی است و احداث این صنایع فرآوری در قطب‌های تولید به‌طور مناسبی انجام نشده است. در واحدهای بسته‌بندی و فرآوری خرما از فناوری‌های مدرن و به‌روز استفاده نمی‌شود، بر همین اساس سطح فرآوری به نسبت پایین است. از سوی دیگر، در فرآوری محصولات خرما، خلاقیت و نوآوری بسیاری وجود دارد که در این میان، انجمن‌های تخصصی تحقیق و توسعه و پژوهشکده‌ها در این حوزه باید به‌طور فعال‌تری ورود کنند تا شاهد ایده‌های نوآورانه در این صنعت باشیم. آن‌چنان که انتظار می‌رود، اصول و الزامات مرتبط با برچسب‌زنی محصولات منطبق با استانداردهای ملی یا بین‌المللی در این صنعت رعایت نمی‌شود و ظرفیت‌های سردخانه‌ای نیز در برخی از استان‌ها با کمبود مواجه است. از طرفی، واحدهای فناوری در صنعت خرما هم با کمبود نقدینگی مواجهند و تامین منابع مالی در این حوزه با چالش مواجه است. بازار فروش خرما در زنجیره ارزش خرما اهمیت بسیار بالایی دارد که این روزها این بازار همچون گذشته به دلیل افزایش قیمت‌ها رونق چندانی ندارد و تقاضا برای مصرف این محصول کاهش پیدا کرده است.
بررسی آمار و اطلاعات مربوط به صادرات خرما نشان‌دهنده آن است که ایران، در سال ۱۳۹۹ با رقمی حدود ۲۹۷ میلیون دلار دومین صادرکننده بزرگ خرما در جهان بوده است. با این حال، با توجه به پایین بودن متوسط قیمت خرمای صادراتی ایران به کشورها در سال ۲۰۲۰ میلادی در مقایسه با قیمت صادراتی کشورهای دیگر نظیر تونس، عربستان، فرانسه، هلند و آمریکا، ارزآوری به نسبت کمتری دارد. ضمن اینکه خرمای ایران عمدتا به صورت فله‌ای و در بسته‌بندی‌های بزرگ ۵ الی ۱۰ کیلویی به کشورهای دیگر صادر می‌شود که هم از نظر بازارپسندی مناسب نیست و هم اینکه فرصت و زمینه انجام فرآوری‌های مختلف را محدود می‌کند، از این‌رو صادرات خرمای ایران با ارزش افزوده پایین‌تری همراه است. در واقع می‌توان گفت، معمولا خرمای ایران بعد از صادرات به کشورهای هدف، با انجام فرآوری‌های مختلف، مجددا بسته‌بندی شده و با الصاق برچسب مربوط به انواع استانداردهای کیفی و بهداشتی (حلال، ایزو ۲۲۰۰۰، ایزو ۹۰۰۲ و HACCP)، با برند و بسته‌بندی‌های دیگر به بازار کشورهای دیگر، به ویژه ایران نیز صادر می‌شود و این جای تاسف بسیار دارد.
عدم توجه شرکت‌های صادرکننده به الزامات، ویژگی‌ها، سلایق و نیاز بازارهای هدف به ویژه از نظر نوع بسته‌بندی محصول، یکی از مهمترین دلایل ضعف نظام بازاریابی محصول خرما است. با توجه به اینکه ایران سومین تولیدکننده خرما در جهان است، انتظار می‌رود که روی صادرات این محصول به عنوان یکی از کالاهای با ارزش گسترش‌دهنده صادرات غیر نفتی مدیریت بیشتری صورت گیرد، چراکه این محصول پتانسیل این را دارد که منشأ ارزآوری و ایجاد ارزش افزوده در کشور باشد.
